Bibliotekarze polecają: Olga Tokarczuk E.E.

 

#tydzieńbibliotek2021
#TheNobelPrize2018
#bibliotekarzepolecają

E.E./ Olga Tokarczuk, Wydawnictwo Literackie 2020
Literatura polska

E.E. to Erna Eltzner. Piętnastolatka. Medium.

Akcja  powieści toczy się we Wrocławiu na początku XX wieku. W czasach fascynacji okultyzmem, spirytyzmem, Freudem. Erna Eltzner, córka zamożnego fabrykanta i pięknej pani Eltzner, tuż po swoich piętnastych urodzinach dostrzega ducha nieżyjącego od 17 lat dziadka. Pojawiają się u niej także pierwsze stany somnambuliczne. Jej matka, myśląc, że w dziewczynce obudziły się talenty mediumiczne, postanawia zorganizować seans spirytystyczny. Uczestniczą w nim –  Walter Frommer, zafascynowany okultyzmem, stary lekarz rodzinny Leg Löwe, sceptyczny wobec jasnowidzenia, i Artur Schatzmann, zajmujący się „myślokształtem […] kształtem myśli, myślą ubraną w kształt”. Przypadek Erny chce zbadać pod kątem naukowym, pisząc doktorat nazwany wstępnie: „Studium przypadku histerycznej kilkunastolatki, która rozmawia z duchami”.

Podczas pierwszego seansu Erna bardzo szybko popada w stan omdlenia i zaczyna mówić niezwykłym dla niej językiem. Po czym zapada w sen, w stan kataleptyczny (paraliż senny).

Dziewczynka zawieszona gdzieś pomiędzy światem realnym a światem duchów szuka własnego „ja”. Sama widzi, że zachodzą w niej zmiany, które wprawdzie nie budzą w  niej strachu, ale jednak nie potrafi ich nazwać. Widzi duchy, nawet te odległe (Joanna d'Arc), ma zdolności prekognicyjne (przepowiada przyszłość). Dla pani Eltzner seanse są pewnego rodzaju rozrywką. Jest w centrum zainteresowania. Znudzona codziennymi obowiązkami (wychowuje pięć córek i dwóch synów) oraz co nieco mężem, który z biegiem lat pokrył się „… cienką skorupką dobrych manier”, prowadząc typowe mieszczańskie życie,  bez większych oporów oddaje swoją córkę w ręce nauki. Licząc na to, że coś się wydarzy w jej monotonnym życiu.

Co stanie się podczas letniego pobytu u ciotki Gertrudy w Kleinitz? Czy E.E. spełni oczekiwania wszystkich wokół? Czy upływ pięciu lat coś zmieni w 20 letniej już dziewczynie? Jaki udział w wydarzeniach miały sprytne bliźniaczki – Katharine i Christine? Całość dopełnia zaskakujące i niesztampowe zakończenie.  Mimo iż akcja powieści toczy się powoli i leniwie, to książka wciąga i intryguje.

Powieść ta jest drugą w twórczości Olgi Tokarczuk, wydaną w 1995 roku, potem dwukrotnie wznawianą.

Opowieść, pełna magii i tajemniczości, napisana jest jak zwykle pięknym językiem; pełna jest sformułowań, przy których czytelnik zatrzymuje się na chwilę, zastanawia, i czyta ponownie…

„Łzy spływały po jej drobniutkiej, zasuszonej twarzy i wpadały za kołnierzyk czarnej sukni. Łaskotały jak pieszczota”.

ALBO…

„- Czy to jest jakaś kraina?
- Tak, to jest kraj, gdzie wszystko zrobione jest z cienia. Zamiast lampy jest tylko cień lampy, zamiast stołu tylko cień stołu…
- Czy na takim stole można postawić filiżankę?
- Można postawić cień filiżanki…”.
[o życiu po śmierci]

ALBO…

„Kiedy zamyka się oczy do snu, dusza zwija się w ciele jak kłębek”.

ALBO jeszcze…

„Czas jest marszczeniem się gładkich powierzchni”.
[o starzeniu się]

… i wiele, wiele innych.

 Polecam, zachęcam
JM