ZNANI LUBIANI ║ Pola Raksa

Poli Raksy twarz/ Krzysztof Tomasik, Wydawnictwo Czarne 2022

Świetnie napisana biografia, ukazująca wydarzenia z życia prywatnego i zawodowego aktorki, zachęca nas do przeczytania i zanurzenia się w świat filmu lat sześćdziesiątych i następnych dekad.

Pola Raksa kochała teatr, choć nie zawsze role przez nią grane były docenione, o niektórych nawet zapomniano. Bardziej popularnym stał się film, o którym tak mówi:

Film nie daje pełnego zadowolenia, choć właśnie on zapewnia popularność.

Zapamiętana więc będzie jako sanitariuszka w serialu „Czterej pancerni i pies”. Propozycja zagrania Marusi w serialu pojawiła się w szczytowym okresie jej zawodowej aktywności. Kręciła wtedy po kilka filmów rocznie, pracując równocześnie w teatrze i telewizji. Mówiła:

[...] wpadłam w tryby potężnej machiny, przez sześć lat ani razu nie miałam urlopu, to było szaleństwo”.

Postać Marusi przyniosła Poli Raksie bezprecedensową sławę, stając się jednocześnie przekleństwem.

Zachwycała również innymi rolami w takich filmach, jak „Szatan z VII klasy”, „Panienka z okienka”. „Popioły” w reż. Andrzeja Wajdy, Raksa wraz z ekipą promowała w Cannes.

Poznajemy ją w rolach niewielkich, np. w „ Rękopisie znalezionym w Saragossie”, by powierzyć jej rolę ważną w „Beacie” Anny Sokołowskiej, dzięki której stała się aktorką pokoleniową. Filmów i Teatrów Telewizji w których zagrała jest mnóstwo. Wymienić można teatr „Romeo i Julia” gdzie zagrała Julię u boku Jerzego Kamasa, czy główną rolę w „Cudownej lampie Aladyna” Bolesława Leśmiana.

Książka zawiera bardzo bogaty wykaz kinowych, serialowych i teatralnych ról Poli Raksy, liczne przypisy oraz wykaz zawartych ilustracji. Autor wymienia jej liczne nagrody i wyróżnienia.

Dużą część telewizyjnych występów Raksy w latach siedemdziesiątych stanowiły kryminalne czwartkowe Kobry, które dawały popularność i stały się swoistym fenomenem. Służyły rozrywce, były dobrze oceniane przez krytykę i uwielbiane przez widzów.

Raksa jest laureatką wielu nagród i wyróżnień kilkakrotnie za najpopularniejszą aktorkę telewizyjną, aktorkę roku. Wraz z Danielem Olbrychskim (1966 rok) otrzymuje nagrodę za najpopularniejszą parę aktorską, rok później podobną nagrodę otrzymuje w duecie z Januszem Gajosem. Otrzymuje też między innymi Złoty Krzyż Zasługi czy odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, oraz wiele innych.

Życie prywatne aktorki nie było szczęśliwe. Małżeństwo z Marcinem Kostenko rozpadło się po sześciu latach, a następne związki z Markiem Piwowskim czy z Bogusławem Lindą nie przetrwały próby czasu.

Mimo niewątpliwego talentu, czytamy też krytyczne opinie na temat granych przez nią ról, tłumacząc iż niektóre są bezbarwne i niewdzięczne, lub stanowią sceniczny „bałagan”.

Znajomi wspominają Polę jako wspaniałą, sympatyczną, ładną, inteligentną, mającą własne zdanie i jakąś tajemnicę.
Joanna Szczepkowska mówi:

[…] ona powinna grać nie tylko kobiety piękne, ile mające coś do powiedzenia z tajemnicą właśnie.

W książce przeplatają się wspomnienia Raksy z planów filmowych, gdzie opisuje relacje z partnerującymi jej aktorami i aktorkami. Grała ze Zbigniewem Cybulskim, Andrzejem Łapickim, Wiesławem Gołasem, Januszem Gajosem, Janem Englertem oraz Aleksandrą Śląską, Magdaleną Zawadzką. W jej teatralnym życiu przewinęło się wiele sławnych nazwisk, dlatego role teatralne zajmują kluczowe miejsce w opisach autora.

Udzielała się w widowiskach charytatywnych: „Artyści dzieciom”. Napisano w prasie, że Pola „uwodziła lwy”, bowiem były to występy na arenie cyrkowej.

Ikona kina lat sześćdziesiątych drastycznie wycofała się ze środowiska filmowo – teatralnego oraz z życia publicznego. Swoją karierę aktorską zakończyła mając niespełna trzydzieści lat. Kilka razy stanęła jeszcze przed kamerą, wciąż atrakcyjna, jednak nie otrzymała nowych propozycji do zagrała ról dojrzałych kobiet. Ostatnią z nich była rola matki w „Uprowadzeniu Agaty”.

Nie wiadomo, co było przyczyną nagłego zniknięcia aktorki w 2002 roku. Wycofała się ze sceny, nie udzielała wywiadów, nie godziła się na fotografowanie. Rozmów odmawiali również najbliżsi: były mąż Marcin Kostenko i syn.

Próbowała sił jako projektantka mody u boku Grażyny Hase. Jej projekty nosiły Kalina Jędrusik czy Ewa Błaszczyk, wiele z nich wystawiano w galeriach.

Czy Pola Raksa spełniła swoje sceniczne marzenia? Tego nie wiemy… Wiemy natomiast, że widzów zachwycała.

W kilku słowach 𝐴𝑢𝑡𝑜𝑏𝑖𝑜𝑔𝑟𝑎𝑓𝑖𝑖 wykonywanej przez Grzegorza Markowskiego, uchwycona jest rola jaką Pola Raksa odegrała w życiu nas wszystkich. Była niedościgłym wzorem piękna, ideałem. Autor tej książki poszukuje wyjaśnienia na czym polega fenomen aktorki,