Michał Rusinek ➟ WYTRZYSZCZKA CZYLI TAJEMNICE NAZW MIEJSCOWOŚCI

Wytrzyszczka czyli tajemnice nazw miejscowości Michał Rusinek, il. Joanna Rusinek, Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK 2021

 Czasami w nazwie miasta lub wsi chlupie woda, ukrywa się jakieś zwierzę lub można wyszukać coś smacznego do zjedzenia. Z nazwy możemy odgadnąć, czy miejscowość leży głęboko w lesie, czy może nad bagnami.

Czasami miejscowości odkrywają skryte tajemnice. Znamy różne opowieści i legendy, z których powstają nazwy miast i wsi. Autor jednak dowodzi, że czasem mijamy się z prawdą, nie zawsze mamy rację i przedstawia swoje odkryte wersje nazewnictwa.

I tak, w nazwie miasta Katowice kryje się przezwisko pierwszego osadnika „Kata”, ale mówi się, że nazwa pochodzi od słowa „Kąty” (nie te z trójkąta), chodzi tu o chaty wybudowane przez ludzi, którzy pracowali przy wyrębie lasu. Nazywano ich „Kątami”.

Dowiemy się, że wieś Całowanie nie ma nic wspólnego z całowaniem, lecz z imieniem Całowan. „Całowanie” więc to ziemia należąca do Całowana.

Krzywe Kolano pochodzi od zakręconego kolana rzeki, a nie od krzywych kolan mieszkańców.

Srokowo nie pochodzi od sroki, tylko dla upamiętnienia słynnego profesora i geografa Stanisława Srokowskiego. To on po II wojnie światowej pracował w specjalnej komisji, która miała za zadanie przywrócić polskie nazwy miejscowościom włączonym do Polski.

Czy wiecie, że w polskich nazwach wsi, kolonii i osad, kryją się niepolskie nazwy takie jak Ameryka (jest ich aż 24), Brazylia, Argentyna, Praga?

Poznając trudne nazwy: Żyrardów, Wytrzyszczka, Dzierzążnia, Strzepcz, Zaździebulichy, Szczebrzeszyn czy Wieczfnia możemy połamać sobie język. Prawda, że trudno je wypowiedzieć.

Naprawdę śmiesznie brzmi nazwa wsi „Pupki”. Nie pochodzi ona od słowa pupa. Jedni sądzą, że pochodzi od niemieckiego słowa Puppe, czyli „Lalka”. Nazwa ta wiąże się raczej z dwoma słowami z języka pruskiego: pup, czyli fasola, i kaimis co znaczy wieś. Łącząc powstaje po prostu „fasolowa wieś”.

Zdaniem autora jedną z najśmieszniejszych nazw to wieś kaszubska „Swornegacie”. I tu zaskoczenie, nie ma mowy i skojarzeń ze słowem „niesforny – rozbrykany”, nazwa ta pochodzi od dwóch kaszubskich słów:„swora” co oznacza plecionkę z korzeni sosnowych, którą wykorzystywano do „gacenia”, czyli umacniania brzegów rzek i jezior.

Na uwagę zasługują ilustracje Joanny Rusinek, które uzupełniają i wzbogacają tekst, napisany z wielkim humorem i dbałością o szczegóły.

Jeśli chcecie dowiedzieć się ile właściwie mieliśmy stolic, jakie tajemnice kryją nazwy miast Kraków i Warszawa lub skąd pochodzą inne nazwy miejscowości takie jak Niemyje-Ząbki, Pacanów, Rakojady, Tupadły, zachęcam Was do przeczytania tej świetnej książki.

Polecam dzieciakom i rodzicom,
Bernadeta